Χώροι διασκέδασης (μπαρ, καφετέριες, κλαμπ κ.λ.π.), φίλοι, γνωστοί, σχολή, σχολείο, χώρος εργασίας, περίπατος. Τι κοινό μπορεί να έχουν όλα τα παραπάνω..; Η απάντηση είναι νέες γνωριμίες. Μέχρι πρόσφατα τα παραπάνω ήταν οι πιο συνηθισμένοι τρόποι για να γνωρίσουμε άτομα και πιο συγκεκριμένα να συνάψουμε μια ερωτική σχέση. Τα πράγματα όμως άλλαξαν ραγδαία από τότε που τα κοινωνικά δίκτυα (facebook, twitter, instagram κ.ά.) παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στη ζωή μας. Όλο και περισσότεροι είναι εκείνοι που διαλέγουν το διαδίκτυο ως μέσο για μια νέα γνωριμία. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι επισκέπτονται το γραφείο μου δηλώνοντας απόγνωση και έντονη πίεση επειδή είναι αρκετό καιρό μόνοι και αναγκάστηκαν να στραφούν στο διαδίκτυο διότι εκεί «όλα είναι πιο εύκολα». Ποιοι παράγοντες όμως συντελούν στο να είναι πιο εύκολο από ότι ένας από τους παραδοσιακούς τρόπους που αναφέραμε;
Ζούμε σε μια εποχή που και οι δυο γονείς σε μια οικογένεια εργάζονται με αποτέλεσμα τα παιδιά να περνούν αρκετό χρόνο μόνα τους όσο μεγαλώνουν. Πολλά από αυτά φαίνονται να κλείνονται ιδιαίτερα στον εαυτό τους και να έχουν κάποια συναισθηματικά κενά τα οποία δεν μπορούν να καλυφθούν από το οικογενειακό περιβάλλον. Για το λόγο αυτό η συναναστροφή με κόσμο σε πραγματικό χώρο και χρόνο είναι αρκετά δύσκολη, ειδικά για παιδιά που δεν είχαν τη δυνατότητα να αναπτύξουν επαρκώς τις κοινωνικές τους δεξιότητες. Η αναζήτηση επικοινωνίας στο διαδίκτυο δεν απαιτεί ιδιαίτερες δεξιότητες και παρέχει και μια συναισθηματική ασφάλεια η οποία δεν μπορεί να διασφαλισθεί σε μια γνωριμία πρόσωπο με πρόσωπο.
Έπειτα το διαδίκτυο μας προσφέρει μια «ασφάλεια» ως προς την ανωνυμία. Θεωρία που βέβαια καταρρίπτεται μιας και έχει αποδειχθεί ότι οι νέοι δεν είναι σε θέση να διαχειριστούν συνετά τα προσωπικά τους δεδομένα. Ωστόσο η ανωνυμία μπορεί να εξασφαλιστεί αν εμείς το επιλέξουμε. Το γεγονός αυτό αποτελεί ένα δίχτυ προστασίας για όλους εκείνους που έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και υποφέρουν στην ιδέα και μόνο της απόρριψης, η οποία κατά τη γνώμη τους θα ήταν δεδομένη σε πραγματικές συνθήκες. Η δυνατότητα που έχουν αυτά τα άτομα να κρυφτούν και να αποκαλύψουν μόνο τα στοιχεία που επιθυμούν ή ακόμη και να τα παραποιήσουν, δεν υφίσταται στην τετ α τετ επικοινωνία.
Πριν κάποιο καιρό μια θεραπευόμενη μου μίλησε για μια σχέση που ξεκίνησε μέσω του διαδικτύου. Μου εξιστορούσε πώς μιλούσαν με τις ώρες, πόσο πολύ ταίριαζαν και πόσο έκπληκτη ήταν από την ταύτιση των απόψεων τους. Όλα ήταν πολλά υποσχόμενα, η κατάληξη όμως ήρθε να ανατρέψει το όλο σκηνικό του ενθουσιασμού. Γνωρίστηκαν πρόσωπο με πρόσωπο και έπειτα από μικρό διάστημα κατάλαβαν πόσο διαφορετικοί ήταν. Αναρωτιόταν πώς γίνεται να ταίριαζαν τόσο πολύ και ξαφνικά να ανακαλύπτει το ακριβώς αντίθετο. Η αλήθεια είναι ότι η κοινωνική δικτύωση μας εξάπτει τη φαντασία με ποικίλους τρόπους.
Πολλές φορές παρερμηνεύουμε τις απαντήσεις με τρόπο που να καλύψουν τα συναισθηματικά κενά μας και τα θέλω μας. Προβάλουμε τόσο έντονα την ανάγκη μας για την εύρεση του τέλειου, που δεν είμαστε σε θέση να ξεχωρίσουμε την πραγματικότητα από το καθρέφτισμα. Έχουμε όντως ανοιχτές τις κεραίες μας λαμβάνοντας σωστά τα σήματα και τις πληροφορίες ή απλά καθρεφτίζουμε στους άλλους την ιδανική εικόνα που θα θέλαμε να δούμε σε αυτόν ή αυτήν; Ερώτηση παγίδα που καλούμαστε να απαντήσουμε και στην ..πραγματική ζωή, εκεί όμως έχουμε την επαφή, τη γλώσσα του σώματος και δεν υπάρχουν τόσα πολλά περιθώρια για λάθη σε σχέση με το διαδίκτυο.
Τέλος το διαδίκτυο μας προσφέρει πολλές επιλογές χωρίς να ξοδεύουμε περιττό χρόνο και ενέργεια για να τις εντοπίσουμε. Η απόσταση σε συνδυασμό με την ασφάλεια κάνουν το διαδίκτυο έναν ελκυστικό «τόπο συνάντησης» όπου οι αναστολές παραμερίζονται δημιουργώντας την ψευδαίσθηση της ιδανικής επικοινωνίας όταν στην ουσία πρόκειται για σχέσεις εξάρτησης. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε πως αν έχουμε τις απαραίτητες κοινωνικές δεξιότητες τότε οι γνωριμίες μπορούν να δημιουργηθούν και στον έξω κόσμο και στην περίπτωση αυτή το διαδίκτυο αποτελεί απλώς ένα ακόμη μέσο και όχι το μέσο. Αν δεν μπορούμε να συνάψουμε μια σχέση έξω από κοινωνικά δίκτυα τότε καλό είναι να αναζητήσουμε τους λόγους μέσα μας. Με τη βοήθεια ενός ειδικού να βελτιώσουμε την αυτοεκτίμηση μας, να αναπτύξουμε τις κοινωνικές μας δεξιότητες και να αντιμετωπίσουμε ενδεχομένως την κοινωνική μας φοβία η οποία δεν είναι τόσο έντονη όταν χρησιμοποιούμε το διαδίκτυο. Μαθαίνουμε να χρησιμοποιούμε τα τις υπηρεσίες του διαδικτύου με σύνεση χαρακτηρίζοντας το ως μέσο εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας και όχι ως το «χειραγωγό» μας.
Ηλιάνα Μπάκα
Συμβουλευτική Ψυχολόγος MSc
